Andasibe: Oronantsary iray momba ny fandripahana ala eto Madagasikara (Tapany 1)

“Ity lahatsoratra ity dia dika tenin’ilay bilaogy nosoratan’i Denise sy Marc Dragiewicz izay mpiara-mitantana ny famokarana ilay sarimehitsika/oronantsary iray izay notanterahina tamin’ny faritr’i Andasibe iny. Izy ity moa izany dia mijery manokana ihany koa ireo ezaka izay ataon’ny mponina eny ifotony manoloana ny fiarovana ireo gidro/varika sy ny ala.”

 Roso ny dia-  Ela niandrasana, fa tonga ihany ilay fotoana izay nandrasanay, dia ny fikasanay  mivady ny ho an’i Madagasikara mba  hanao orinantsary momba ny fahasimban’ny  tontolo iainana any an-toerana.  Nanomboka ny fiandohan’ny  volana Desambra 2013 ny fanantontosana ilay orinantsary.

Noho ny teti-bolanay izay somary nanify sy azo lazaina ho tery dia tapa-kevitra fa handeha amin’irony fiara fitanteram-bahoaka irony izahay- izay mor avidy no mahomby fa saingy kosa somary kely aina ilay fiara. Zara raha nisy toerana nipetrahana  sy nisisihanay mivady noho ny habetsak’ireo mpandeha ho any Andasibe.  Claude, izy no mpitari-dalana voalohany izay nifanojo taminay ary mailaka ery izy nanontany raha toa ka manana eritreritra ny hampiasa azy izahay  mba hitondra anay hitsidika ny ala sy parkan’ i Andasibe. Raikitra ary ny  asa, ary ny ampitso maraina vao mangiran-dratsy dia indro izy niandry anay teo amin’ny fidiran’i calan-javaboary Andasibe.

“Ny faritra atsinana no voalohany notsidihanay. Variana ary  hatairana ny anay naheno ny hiran’ireo ” Indri-Indri) izay nanako  manerana ny ala, amin’ity andro vao mangiran-dratsy. Vao nandingana   ivelany ny varavaran’ilay trano fandraisam-bahiny nipetrahany izahay, raha handeha ho any amin’ny trano fisakafoanana dia  nahita  tanalahy  maintso  iray izay nandry teo ambany rantsankazo.  Nahita bibidia hafa toy ny Sifaka ihany koa izay, izay  teny ambon’ireo hazo  izay tsy dia lavitra fa tena akaiky tokoa an’ilay trano fandraisam-bahiny izay nivantananay  tao anatin’ny ilay valan-javaboahary.”

Ny afak’ampitson’ny nahatongavanay teto Andasibe dia nitondran’i Claudempitari-dalana iray hafa,  izahay. i Nirina. Nirina moa dia  ankoatrin’ny mpitari-dia azy dia mpandrindra ny fandaharan’asa fiarovana ny ala eo an-toerana ihany koa.  Tao aorian’ny andro faharoa izay notsidihanay ny valan-javaboary, dia mba naka  aina kely izahay satria tena vizaka. Fiatoana fohy ihany naefa izany satria fotoana mba nankafizanay  sakafo antoandro tany anaty ala.  Raha sendra variana naka aina tsara, nadrindray teny ambony bozaka maintso maivana iny Nirina, dia indro fa nisy karazana gidro/varika hafa izay somary mena kibo  tonga ary tsy naka sarotra fa tonga  nilalao  teo amboniny. Tao aoriana kelin’io duia tamy ireo mponina sansatsany  teo an-toerana nhira vakon-drazana izay mitantara y fifandraisan’ireo olombelona voalohany  tonga nonina teo an-toerana  amin’ireo zavaboary. Tsikaritrasy tsapa  tao anatin’izany fa dia nisy  firindrana lehibe tokoa  teo amin’ny vahoaka Malagasy sy ny tontolo voajanahary.

Fantatray avy hatrany fa I Nirina dia olona tso-po sy tsara toetra izay mahafoy ny fotoanany hanentanana ireo mpiara-belona syny fiaraha-monina mba hitsinjo sy hiaro ny tontolo iainana.

Nanomboka nanodina ilay orinantsary izahay ary i Nirina no naokatra izany, naraina feonkira izay kanto dia kanto  tokoa,  sodina nostofina an-kalamanjana, teny an-dalambe.  Nanomboka ny fanadiahdiana ary nandritra ny resaka nifanaovana tamin’ny fiaraha-monina dia nilaza izy ireo fa manantena fatratra  fa hanomboka handray ny andraikiny ny governomanta ary hanasazy  ireo maimba ny tontolo iaianana.

Nohazavain’i Nirina  taminay ihany koa fa raha lasa valan-javaboary ny ala na faritra iray, dia midika izany fa tsy ho tsy ara-dalàna  itsony avy eo ny fakàna sy fitrandrahana loharanon-karena voajanahary avy ao. Nanomboka ary marisika sy vitrika ery izy amin’ny fiarovana ireo  vondrona “Indri- Indri ” tavela ary monina ao anatin’ny faritra. Mampoiriska ny olona ihan ykoa ny tenany mba hiaro ny tontolo iainanasatria dia harena sy vintana ho an’ny Malagasy ny fananana izany.

Nitohy ny dianay ary nony tonga teo  amin’ny tanànan’i Ambavaniasy dia nijanona mba hiresaka amin’ny zatovovavy iray mipetraka  eo an-toerana izay mpanao  asa tanana. Nanazava moa ny tenany no sady  nanondro ny manodidina  ary nilaza fa simba ny ala nisy  teny an-toerana noho ny fanaovan tavy. Ny fambolena amin’ny alalan’ny tavy, araka ny filazany moa dia anisan’ny loza izay mitatao ary mety handripaka ny ala eny amin’ny faritra.

Nitohy ny resaka nifanaovana  tamin’ireo olona mpikambana ao amin’ity fikambanana ity izay mandray na-tànanà ny fandaminana sy ireo antsipirahany rehetra mikasika ny tany , fambolena sy ireo mpanetsa. Rehefa avy nihaona tamin’ireo mpikarakara ity vondrom-piarahamonina ity ala, izahay dia hitodi-doha hihaona indray amin’i Claude. Betsaka ireo vaovao momba ny tontolo iainana eo an-toerana, ny olana maro isan-karazany eo anivon’ny fiaraha-monina izay mijaly noho  tokoa mandritra ny vanim-potoana maina ary ihany koa mizaka ny tsy erany mandritra ny vanim-potoanan’ny orana izay mateitika arahina rivo-doza isan-karazany.

Hita ary fa tena mandray andraikitra tokoa ny firaraha-monina eny an-teorana amin’ny alalan’ny fambolen-kazo mba hiarovana ny tintolo iaianana. Ankoatra izany, dia manana eritreritra ny  hampianatra ny mpikambana ao aminy  mikasika ny fomba hafa amin’ny fambolena sy famokarana vary izy ireo izay tsy ialaina fandorana ny tany mba hanaovana tavy toy ny fambolena vary eny an-tanimbary izay ketsahina.

Rehefa avy eo dia nasain’ny tompon-tany tao amin’ny tànanà iray akaikin’ny valan-javaboahary  izahay mba hanatrika ny fifanolozan-kevitra sy resadresaka izay nifanaovan’ireo zokibe tao an-tànàna. Nandritra ny fianalozan-kevitra izay nandraisany anjara dia nisy ireo vehivavahy anti-panahy vistivitsy izay naneho ny alahahelo ary nitaraina ny fitsipim-pandaminana izay napetraky ny governemanta mikasika ny  fabololena netim-paharazana eny antoerana.   Notantarain’izy ireo tamin’izay fa  tonga tampoka teny an-toerana ny tompon’andraikitra eo anivon’ny fanjakana ary nadrara azy ireo amin’ny fitrandrahana ny ala sy ny tokony hanajanona ny tavy ary indrindra indrindra nanamafy ny amin’ny tokony hiarovana ny tontolo iainana sy ny ala.

Nifandray sy nihaona ihany koa tamin’i Dr. Norman Uphoff, mpahay siansa ara-tsosialy avy any Cornell University,  izahay izay nanome fanampim-panazavana sy nampahalala anay ny kolontsaina sy ny tantaran’ny vahoaka Malagasy amin’ny ankapobeny.  Nazavainy ihany koa ny antony mahatonga ny mpoina manohitra sy tsy mazoto amin’ny fanajanonana ny  fitradrahana be loatra ny ala sy ny resaka fanovana ireo fomba fambolena nentim-paharazana. Fotoana fohy taorian’izany dia nitafatafa niaraka tamin’i,  Dr. Patricia Wright, izay ” primatologist “avy any Stony Brook University, izay efa hatry ny ela no nanana fifandraisana manokana amin’i Madagasikara. Resaka mikasika ireo  zavamaniry sy biby tsy manam-paharoa eto Madagasikara moa ny voton-dresaka nifanaovany, ary indrindra ny mikasika  ireo gidro/varika  izay mitady ho lany tamingana.  Ary nofarainanay tamin’ ny resadresaka niaraka tamin’i   Dr. Hal Needham avy any Louisiana State University moa ireo fifanakalozan-kevitra isan-karazany. Ity farany moa dia nanazava  ny   antony sy ny mety ho voka-dratsin’ny fiakaran’ny  marim-pàna noho ny fiovan’ny toetr’andro.

 

**Izay aloha ny androany fa dia hotohizana tsy ho ela ny fandikana ny bilaogy izay nosoratan’izy mivady.**

Scroll to Top